تصاویر رژه نظامی چین، رزمایش مشترک روسیه و بلاروس و مانور دریایی آمریکا و ژاپن تنها نمایشهای معمول قدرت نظامی نیستند. این تحرکات همزمان در نقاط مختلف جهان ذهن میلیونها نفر را به یک پرسش بنیادین مشغول کرده است: آیا ما در آستانه یک جنگ جهانی جدید، شاید حتی هستهای، قرار گرفتهایم؟
برای پاسخ به این پرسش باید به سراغ نظریهای رفت که از آغاز علم روابط بینالملل همچنان پرقدرت باقی مانده است: رئالیسم.
رئالیستها سیاست بینالملل را عرصهای آنارشیک میدانند که در آن هیچ قدرتی بالاتر از دولتها برای تضمین امنیت وجود ندارد. هر دولت برای بقا ناگزیر است قدرت نظامی و جایگاه خود در موازنه قوا را تقویت کند.
Hans Morgenthau در رئالیسم کلاسیک میگوید دولتها ذاتاً قدرتطلباند و نمایشهای نظامی زبان طبیعی رقابت قدرتهاست.
Kenneth Waltz در رئالیسم ساختاری بر آنارشی نظام بینالملل تأکید دارد و هشدار میدهد که نظم چندقطبی امروز بیثباتتر از دوران جنگ سرد دوقطبی است.
John Mearsheimer در رئالیسم تهاجمی معتقد است که قدرتهای بزرگ ناگزیر به برخوردند و نمونه آن را میتوان در رقابت آمریکا و چین بر سر تایوان یا درگیری روسیه و ناتو دید.
در مقابل، رئالیسم تدافعی استدلال میکند که این مانورها بیشتر برای بازدارندگیاند تا آغازگری جنگ.
از منظر رئالیستی سه مسیر محتمل پیش روی جهان است. نخست مسیر خوشبینانه که در آن مانورها و رژهها نهایتاً کارکرد بازدارندگی دارند و هیچ قدرتی حاضر به عبور از خط قرمز جنگ هستهای نمیشود. دوم مسیر میانه که طی آن برخوردهای منطقهای ادامه مییابند و حتی شدیدتر میشوند اما همچنان زیر سطح یک جنگ جهانی باقی میمانند. سوم مسیر بدبینانه که در آن یک خطای محاسباتی یا تشدید بحران میتواند چرخهای از درگیریهای زنجیرهای را آغاز کند و بازدارندگی هستهای را زیر سؤال ببرد.
رئالیستها یادآوری میکنند که صلح پایدار توهمی بیش نیست و آنچه وجود دارد تعادل ناپایدار قدرتهاست. رزمایشها و رژههای نظامی نشانهای هستند از رقابت دائمی برای بقا اما همین نمایش قدرت میتواند مانع جنگ هم باشد زیرا ترس از نابودی متقابل کشورها را وادار به احتیاط میکند.
امروز جهان بر لبه تیغ میان بازدارندگی و تقابل حرکت میکند. پرسش اصلی این است که آیا رهبران قدرتهای بزرگ منطق سرد رئالیسم را برای حفظ ثبات به کار خواهند گرفت یا در دام وسوسه قدرت بیشتر، جهان را به پرتگاه جنگی جهانی خواهند کشاند.
