ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، از آغاز جنگ با روسیه تا همین امروز بهندرت در قالب کتوشلوار رسمی ظاهر شده است. تیشرتها و پلیورهای سبز زیتونی او عملاً به بخشی از هویت سیاسیاش بدل شد؛ لباسی که دو پیام روشن داشت:
۱. همبستگی با سربازان در خط مقدم و القای این حس که او هم بخشی از «میدان جنگ» است.
۲. فاصلهگذاری با تجمل و تشریفات مرسوم سیاستمداران و ساختن تصویری سادهزیست و «مردمی».
خود زلنسکی پیشتر در نشست با ترامپ گفته بود: «اگر جنگ پایان یابد، کتوشلوار میپوشم». در واقع او پوشش خود را به نمادی از تداوم جنگ گره زد.
اما در دیدار تازه با ترامپ، تغییری دیده شد: نه کتوشلوار کلاسیک دیپلماتیک، نه لباس کاملاً میدانی و نظامی. زلنسکی لباس نیمهرسمی پوشید؛ حرکتی که میتوان آن را نماد تغییر موقعیت اوکراین دانست:
از رهبری که صرفاً درگیر بقا و جنگ است → به رهبری که میخواهد وارد مرحله مذاکره و دیپلماسی شود.
این انتخاب پوشش در سه سطح معنا داشت:
• برای ترامپ و آمریکاییها: او نمیخواست ضعیف یا کاملاً وابسته به نظر برسد، بنابراین هنوز فاصلهای از کتوشلوار کامل حفظ کرد.
• برای جامعه جهانی: او پیامی داد که «دیپلماسی و جنگ را همزمان مدیریت میکنم».
• برای افکار عمومی اوکراین: همچنان «سرباز-رهبر» باقی مانده، اما در جایگاه نماینده دولت هم ظاهر میشود.
به زبان ساده، لباس زلنسکی در این دیدار نوعی «زبان بدن دیپلماتیک» بود:
«جنگ ادامه دارد، اما من رهبر یک دولت هستم، نه فقط فرمانده یک سنگر».
توهین ترامپ و ونس؛ وقتی لباس سیاسی شد
البته لباس زلنسکی تنها موضوع تحلیل نبود؛ در دیدار قبلی او با ترامپ، هم شخص ترامپ و هم جی.دی. ونس، بهشدت به او تاختند. ترامپ با لحنی تمسخرآمیز پوشش ساده او را نشانه «بیاحترامی» دانست و گفت اگر میخواهد با آمریکا معامله کند، باید «مثل یک رئیسجمهور واقعی لباس بپوشد». ونس هم در همان دیدار به تندی به زلنسکی تاخت و ظاهر غیررسمی او را بهانهای برای زیرسؤال بردن مشروعیت و جدیتش قرار داد. این برخورد، در واقع نادیدهگرفتن معنای سیاسی و نمادین لباس زلنسکی بود و نشان داد که نگاه ابزاری ترامپ به اوکراین حتی در سطح نمادها هم بروز پیدا میکند.
مقایسه تاریخی: از چرچیل تا احمدینژاد
برای فهم بهتر پیام پوشش زلنسکی، مقایسه با رهبران دیگر در شرایط مشابه مفید است:
• چرچیل (بریتانیا – جنگ جهانی دوم): همیشه با کتوشلوار و پاپیون دیده میشد؛ پیامش این بود: «رهبر سیاسیام، نه ژنرال؛ اما تا پایان با شما هستم».
• قذافی (لیبی): لباسهای سنتی قبیلهای میپوشید تا هویت بومی و ضدغربیاش را فریاد بزند.
• احمدینژاد (ایران): کتوکاپشن را برگزید؛ رسمی-غیررسمی، در چالش با پروتکل غربی.
• زلنسکی (اوکراین): از لباس زیتونی «رهبر-سرباز» به پوشش نیمهرسمی «رهبر-دیپلمات در شرایط جنگ» حرکت کرده است.
نتیجه
زلنسکی در دیدار اخیر با ترامپ عملاً لباس را به ابزاری برای گفتوگوی سیاسی بدل کرد. او نشان داد که در حال انتقال از جایگاه «رهبر جنگی» به «رهبر دیپلماتیک در شرایط جنگ» است؛ تغییری ظریف اما پرمعنا.
با این حال، واکنش توهینآمیز ترامپ و ونس یادآوری کرد که حتی زبان پوشش هم وقتی پای منافع و نگاه ابزاری قدرتهای بزرگ به میان میآید، میتواند بهانهای برای تحقیر و فشار سیاسی شود.
