مکانیزم ماشه بخشی از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است که پس از برجام در سال ۲۰۱۵ تصویب شد. این سازوکار به کشورهای عضو، مثل اعضای اروپایی برجام، اجازه میدهد اگر ادعا کنند ایران تعهداتش را نقض کرده، طی فرآیندی ۳۰ روزه، تحریمهای قبلی را بدون نیاز به رأیگیری دوباره اعمال کنند.
حالا با افزایش تنشها، بهویژه پس از تعلیق همکاریهای داوطلبانه ایران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی، زمزمههای فعالسازی این مکانیزم دوباره بلند شده است.اما تأثیر این موضوع بر اقتصاد ایران چیست؟
فعال شدن اسنپبک میتواند مثل یک شوک اقتصادی عمل کند. ابتدا، بازگشت تحریمها در حوزههای بانکی، نفتی و کشتیرانی، صادرات نفت ایران را که منبع اصلی درآمد ارزی ماست، به شدت محدود میکند. این یعنی کاهش شدید عرضه دلار در بازار، که میتواند ارزش ریال را بیشتر پایین بکشد و قیمت دلار را به بالای ۱۰۰ هزار تومان برساند. دوم، شرکتهای بینالمللی به دلیل ترس از مجازات، همکاری با ایران را قطع میکنند که منجر به کمبود کالاهای اساسی مثل دارو و مواد غذایی میشود. سوم، بازارهایی مثل طلا و سکه که همیشه پناهگاه مردم در بحران بودهاند، با جهش قیمت مواجه خواهند شد و بورس هم احتمالاً با ریزش شاخص و خروج سرمایه بیشتر روبهرو میشود.
از نظر روانی هم این موضوع فشار زیادی به مردم و کسبوکارها وارد میکند. تجربه سالهای گذشته، مثل خروج آمریکا از برجام در ۲۰۱۸، نشان داده که حتی تهدید تحریمها هم میتواند تورم را به بیش از ۶۰ درصد برساند و بیکاری را افزایش دهد.
با این حال، برخی کارشناسان معتقدند چون ایران الان هم با تحریمهای سنگین آمریکا روبهروست، تأثیر اقتصادی اسنپبک ممکن است بیشتر روانی باشد تا عملیاتی، ولی این به معنای بیاهمیتی آن نیست.
در نهایت، اقتصاد ایران که حالا با ناترازی و نیاز به سرمایهگذاری خارجی دستوپنجه نرم میکند، با فعال شدن این مکانیزم با چالشهای بزرگتری روبهرو خواهد شد.
دیپلماسی فعال و تعامل با آژانس میتواند از این سناریو جلوگیری کند، اما فراموش نکنیم هر تصمیمی نیاز به دقت و اجماع داخلی دارد.
برنامه تصویری راست بازار 04 شهریور ماه 1404 را اینجا ببنید:
