سید صابر امامی، دانش آموخته DBA فناوری های مالی از دانشگاه تهران در یادداشتی نوشت:در دنیای امروز، فناوری‌های مالی یا فین‌تک به عنوان یکی از محرک‌های اصلی تحول در بخش‌های مختلف اقتصادی شناخته می‌شوند.این فناوری‌ها با ارائه راه‌حل‌های نوآورانه و کارآمد، نقش مهمی در بهبود عملکرد اقتصادی و تحقق اهداف توسعه‌ای ایفا می‌کنند. فناوری‌های مالی با تسهیل دسترسی به خدمات مالی، کاهش هزینه‌ها و افزایش شفافیت، به بهبود محیط کسب‌وکار و افزایش بهره‌وری اقتصادی کمک می‌کنند. این فناوری‌ها با ارائه خدماتی مانند پرداخت‌های الکترونیکی، وام‌دهی آنلاین، و مدیریت دارایی دیجیتال، به کسب‌وکارها و افراد امکان می‌دهند تا به منابع مالی بیشتری دسترسی پیدا کنند و در نتیجه، رشد اقتصادی را تسریع می‌کنند.برنامه هفتم توسعه با هدف دستیابی به رشد پایدار و فراگیر اقتصادی تدوین شده است.در این راستا، فناوری‌های مالی می‌توانند نقش کلیدی ایفا کنند.
برخی از این نقش‌ها عبارتند از: افزایش شمول مالی به معنای دسترسی همه افراد و کسب‌وکارها به خدمات مالی مناسب و مقرون‌به‌صرفه است.این مفهوم به ویژه برای افرادی که در مناطق دورافتاده یا کم‌برخوردار زندگی می‌کنند، اهمیت دارد. افزایش شمول مالی می‌تواند تأثیرات مثبت زیادی بر اقتصاد و جامعه داشته باشد. یکی از اهداف اصلی شمول مالی، فراهم کردن دسترسی به حساب‌های بانکی و خدمات مالی برای افرادی است که تاکنون به این خدمات دسترسی نداشته‌اند.این امر می‌تواند از طریق ایجاد شعب بانکی در مناطق دورافتاده یا استفاده از فناوری‌های دیجیتال مانند بانکداری موبایلی محقق شود. همچنین با افزایش دسترسی به خدمات مالی، افراد می‌توانند پس‌انداز کنند، وام بگیرند و سرمایه‌گذاری کنند.
این امر می‌تواند به کاهش فقر و نابرابری اقتصادی کمک کند.از دیگر مزایای افزایش شمول مالی میتوان به این نکته اشاره کرد که با دسترسی به منابع مالی، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط می‌توانند رشد کنند و به ایجاد اشتغال و تقویت اقتصاد محلی کمک کنند. همچنین دسترسی به خدمات مالی رسمی می‌تواند امنیت مالی افراد را افزایش دهد و آنها را از خطرات ناشی از استفاده از خدمات مالی غیررسمی محافظت کند.یکی دیگر از مزایای افزایش شمول مالی نوآوری در خدمات مالی است. فناوری‌های مالی نوآورانه مانند پرداخت‌های موبایلی و کیف‌پول‌های دیجیتال می‌توانند به افزایش شمول مالی کمک کنند. این فناوری‌ها به افراد امکان می‌دهند تا بدون نیاز به زیرساخت‌های بانکی سنتی، به خدمات مالی دسترسی پیدا کنند.
در عین حال برای افزایش شمول مالی، باید به چالش‌هایی مانند عدم دسترسی به زیرساخت‌های دیجیتال، مسائل امنیتی و حریم خصوصی، و نیاز به آموزش مالی توجه کرد. راهکارهایی مانند توسعه زیرساخت‌های ارتباطی، ایجاد چارچوب‌های قانونی مناسب، و ارائه آموزش‌های مالی می‌توانند به غلبه بر این چالش‌ها کمک کنند. افزایش شمول مالی نه تنها به بهبود وضعیت اقتصادی افراد کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به رشد پایدار و فراگیر اقتصادی در سطح ملی نیز منجر شود.بهبود کارایی سیستم‌های مالی به معنای افزایش سرعت، دقت و کاهش هزینه‌های تراکنش‌های مالی است. این امر از طریق اتوماسیون، دیجیتالی شدن و نوآوری در فرایندها و زیرساخت‌ها امکان‌پذیر است.
در ادامه به برخی از جنبه‌های کلیدی بهبود کارایی سیستم‌های مالی می‌پردازیم:بسیاری از فرایندهای مالی سنتی، زمان‌بر و مستعد خطا هستند. اتوماسیون این فرایندها، از طریق نرم‌افزارها و سیستم‌های خودکار، می‌تواند سرعت و دقت را به طور قابل توجهی افزایش داده و هزینه‌ها را کاهش دهد. مثال‌هایی از این فرایندها شامل پردازش پرداخت‌ها، تطبیق اطلاعات حساب‌ها، و گزارش‌دهی مالی است.دیجیتالی شدن سیستم‌های مالی، امکان ارائه خدمات مالی به شیوه‌ای سریع‌تر، مقرون‌به‌صرفه تر و کارآمدتر را فراهم می‌کند.بانکداری آنلاین، پرداخت‌های موبایلی، و سیستم‌های پرداخت الکترونیکی نمونه‌هایی از دیجیتالی شدن در حوزه مالی هستند. این روش‌ها دسترسی به خدمات مالی را برای افراد در مناطق دورافتاده نیز آسان‌تر می‌کند.
فناوری‌های نوینی مانند هوش مصنوعی (AI)، یادگیری ماشینی (ML) و بلاکچین می‌توانند به طور چشمگیری کارایی سیستم‌های مالی را بهبود بخشند.هوش مصنوعی می‌تواند در تشخیص کلاهبرداری، مدیریت ریسک و ارائه خدمات شخصی‌سازی شده به مشتریان به کار رود. یادگیری ماشینی می‌تواند الگوهای پیچیده در داده‌های مالی را شناسایی کند و به پیش‌بینی روندها کمک کند.بلاکچین نیز می‌تواند شفافیت و امنیت تراکنش‌ها را افزایش داده و هزینه‌ها را کاهش دهد.تحلیل داده‌های بزرگ (Big Data): تحلیل داده‌های بزرگ می‌تواند به شناسایی الگوهای مشکوک و پیش‌بینی رفتارهای فسادآمیز کمک کند.پلتفرم‌های شفافیت مالی: این پلتفرم‌ها می‌توانند اطلاعات مالی شفاف و قابل‌دستیابی برای عموم را فراهم کنند، که این امر به افزایش شفافیت در بخش عمومی و خصوصی کمک می‌کند.
با نگاهی به مباحث فوق میتوان اینگونه جمع بندی کرد که با وجود مزایای فراوان، فناوری‌های مالی با چالش‌هایی نیز مواجه هستند. از جمله این چالش‌ها میتوان به مسائل امنیتی، حریم خصوصی و نیاز به تنظیم‌گری مناسب اشاره کرد.برای غلبه بر این چالش‌ها، لازم است که سیاست‌گذاران و نهادهای نظارتی با همکاری بخش خصوصی، چارچوب‌های قانونی و نظارتی مناسبی را تدوین کنند.
با این حال فناوری‌های مالی با ارائه راه‌حل‌های نوآورانه و کارآمد، می‌توانند نقش مهمی در تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه ایفا کنند. با توجه به اهمیت این فناوری‌ها، لازم است که سیاست‌گذاران و نهادهای مرتبط، با حمایت از نوآوری و ایجاد زیرساخت‌های مناسب، زمینه را برای بهره‌برداری بهینه از این فناوری‌ها فراهم کنند.همچنین زیرساخت‌های قوی و به‌روز شده، مانند شبکه‌های ارتباطی پرسرعت و سیستم‌های پرداخت امن، برای بهبود کارایی سیستم‌های مالی ضروری هستند. به‌روزرسانی و توسعه این زیرساخت‌ها می‌تواند به سرعت و اطمینان تراکنش‌ها کمک کند.
سیستم‌های مدیریت ریسک قوی و کارآمد، نقش مهمی در بهبود کارایی سیستم‌های مالی دارند. شناسایی و مدیریت به موقع ریسک‌ها می‌تواند از وقوع بحران‌ها جلوگیری کرده و ثبات سیستم را تضمین کند.شفافیت و پاسخگویی در سیستم‌های مالی، اعتماد مشتریان را افزایش داده و به بهبود کارایی کمک می‌کند. سیستم‌های گزارش‌دهی و حسابرسی قوی می‌توانند به افزایش شفافیت و پاسخگویی کمک کنند.باید توجه داشت بهبود کارایی سیستم‌های مالی می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت تراکنش‌ها، افزایش دسترسی به خدمات مالی، کاهش ریسک‌ها، و افزایش رضایت مشتریان شود. همه این موارد به رشد اقتصادی پایدار و توسعه اجتماعی کمک می‌کنند.
تقویت نوآوری و کارآفرینی: فین‌تک با ارائه ابزارها و پلتفرم‌های نوآورانه، به کارآفرینان و استارتاپ‌ها امکان می‌دهد تا ایده‌های خود را به سرعت به بازار عرضه کنند.
تقویت نوآوری و کارآفرینی یکی از عوامل کلیدی در تحقق برنامه هفتم توسعه است.این امر می‌تواند به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، افزایش بهره‌وری و رشد اقتصادی پایدار کمک کند. برخی از ابزارهای توسعه و تقویت نوآوری و کارآفرینی موارد زیر است:
پارک‌های فناوری و مراکز نوآوری: ایجاد و توسعه پارک‌های فناوری و مراکز نوآوری می‌تواند به کارآفرینان و نوآوران فضایی برای توسعه ایده‌ها و محصولات جدید فراهم کند.
شتاب‌دهنده‌ها و مراکز رشد: این مراکز با ارائه مشاوره، آموزش و منابع مالی به استارتاپ‌ها کمک می‌کنند تا سریع‌تر رشد کنند.
سرمایه‌گذاری خطرپذیر: تشویق سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوآورانه می‌تواند به تأمین مالی این کسب‌وکارها کمک کند.وام‌ها و تسهیلات مالی: ارائه وام‌ها و تسهیلات مالی با شرایط مناسب به کارآفرینان می‌تواند به توسعه کسب‌وکارهای جدید کمک کند.
برنامه‌های آموزشی و کارگاه‌ها: ارائه برنامه‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی در زمینه‌های مختلف کارآفرینی و نوآوری می‌تواند به افزایش مهارت‌های کارآفرینان کمک کند.
ترویج فرهنگ کارآفرینی: ترویج فرهنگ کارآفرینی از طریق آموزش در مدارس و دانشگاه‌ها می‌تواند به تشویق جوانان به ورود به عرصه کارآفرینی کمک کند.
قوانین و مقررات حمایتی: تدوین و اجرای قوانین و مقرراتی که از نوآوری و کارآفرینی حمایت کنند، می‌تواند به ایجاد محیطی مناسب برای رشد کسب‌وکارهای نوآورانه کمک کند.
کاهش بوروکراسی: کاهش موانع بوروکراتیک و تسهیل فرایندهای اداری می‌تواند به تسریع راه‌اندازی و توسعه کسب‌وکارها کمک کند.
ایجاد شبکه‌های کارآفرینی: ایجاد شبکه‌های کارآفرینی و برگزاری رویدادهای مرتبط می‌تواند به تبادل دانش و تجربیات بین کارآفرینان کمک کند.
همکاری بین دانشگاه‌ها و صنعت: تقویت همکاری بین دانشگاه‌ها و صنعت می‌تواند به انتقال دانش و فناوری و توسعه محصولات جدید کمک کند.
فناوری‌های دیجیتال: استفاده از فناوری‌های دیجیتال مانند هوش مصنوعی، بلاکچین و اینترنت اشیا می‌تواند به توسعه محصولات و خدمات نوآورانه کمک کند.
تحقیق و توسعه (R&D): سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه می‌تواند به ایجاد نوآوری‌های جدید و بهبود محصولات و فرآیندهای موجود کمک کند.
افزایش شفافیت و کاهش فساد: افزایش شفافیت و کاهش فساد از جمله اهداف کلیدی در تحقق برنامه هفتم توسعه است. این اهداف می‌توانند به بهبود کارایی دولت، افزایش اعتماد عمومی و جذب سرمایه‌گذاری کمک کنند. با استفاده از فناوری‌های مالی، میتوان شفافیت در تراکنش‌های مالی را افزایش داد و از این طریق، فساد مالی را کاهش داد. در ادامه به برخی از راهکارها و اقدامات مهم برای افزایش شفافیت و کاهش فساد می‌پردازیم:
پرداخت‌های الکترونیکی: جایگزینی پرداخت‌های نقدی با پرداخت‌های الکترونیکی می‌تواند شفافیت مالی را افزایش داده و امکان پیگیری تراکنش‌ها را فراهم کند، که این امر به کاهش فساد کمک می‌کند.
کیف پول‌های دیجیتال: استفاده از کیف پول‌های دیجیتال می‌تواند فرایند پرداخت‌ها را ساده‌تر و شفاف‌تر کند.
ثبت زنجیره‌ای تراکنش‌ها: بلاکچین با ایجاد سابقه‌ای قابل‌اعتماد و شفاف از تراکنش‌ها، می‌تواند به کاهش تقلب و فساد کمک کند.
قراردادهای هوشمند: قراردادهای هوشمند که به‌صورت خودکار و بدون دخالت انسانی اجرا می‌شوند، می‌توانند به تضمین اجرای صحیح توافق‌ها و کاهش مداخلات غیرقانونی کمک کنند.
