شکاف اصلی میان اروپا و آمریکا در خصوص جنگ اوکراین از آنجایی نشات می‌گیرد که اروپا به دنبال پایان دادن به جنگ با مشارکت و امضای اتحادیه اروپا است و نه فشار حداکثری و زورگویی آمریکا؛ همانگونه که طی 24 ساعت گذشته اخبار مذاکره ترامپ و زلنسکی را مشاهده کرده اید به راحتی می‌توان به این مسئله پی برد. زورگویی آمریکا تا بدان جا پیش رفت که ترامپ مستقیما در مقابل دوربین‌های تلویزیونی به زلنسکی می‌گوید یا توافق را با تمام مفادی که در آن آمده است امضا می‌کنی و یا حمایت‌های آمریکا به طور کامل از شما قطع می‌شود که در این صورت در آینده‌ای نزدیک دیگر چیزی به نام اوکراین باقی نمی‌ماند.

اروپا نگران این است که اگر جنگ اوکراین با سناریو نویسی ترامپ پایان یابد این مسئله در آینده مجدد تکرار خواهد شد و قطعا روسیه و یا کشور هایی با شرایط روسیه دست به اقدامی مشابه همانند چیزی که برای اوکراین اتفاق افتاده است رقم خواهند زد.

با تشدید اختلافات بین اتحادیه اروپا و ایالات متحده بر سر مسائل مختلف، از جمله جنگ اوکراین، سیاست‌های اقتصادی و تعاملات جهانی، ایران می‌تواند از این شکاف به عنوان فرصتی برای بهبود روابط با اروپا و کاهش تحریم‌های اقتصادی ضمن در نظر گرفتن روابط کنونی با روسیه بهره ببرد. در سال‌های اخیر، برخی کشورهای اروپایی نشان داده‌اند که تمایل دارند سیاستی مستقل‌تر از آمریکا در قبال ایران اتخاذ کنند، به‌ویژه در حوزه انرژی، تجارت و مسائل امنیتی.

اختلافات بین آمریکا و اروپا بر سر سیاست‌های جهانی و منطقه‌ای در حال افزایش است. برخی از مهم‌ترین موارد این شکاف عبارتند از:

جنگ اوکراین و هزینه‌های آن باعث شده برخی کشورهای اروپایی، مانند آلمان و فرانسه، به دنبال کاهش تنش با روسیه باشند، در حالی که آمریکا تا قبل از جلسه شب گذشته با زلنسکی بر تداوم حمایت از اوکراین تأکید دارد.

از طرفی فرانسه بارها بر لزوم کاهش وابستگی به سیاست‌های آمریکا تأکید کرده و طرح‌هایی برای تقویت نقش مستقل اتحادیه اروپا در سیاست خارجی ارائه داده است.

بسیاری از شرکت‌های اروپایی در دوره توافق هسته‌ای (برجام) علاقه‌مند به همکاری اقتصادی با ایران بودند، اما فشارهای آمریکا مانع از ادامه این همکاری شد. برخی کشورهای اروپایی همچنان به دنبال احیای مسیرهای تجاری با ایران هستند.

با در نظر داشتن این موارد این فرصت‌ برای ایران برای نزدیکی به اروپا می‌تواند به عنوان یک فرایند طلایی با دیپلماسی هوشمند جهت تقوت بیش از پیش رابطه اقتصادی وکاهش فشار تحریم‌ها با اروپا تلقی شود.

این موضوع را از دو جنبه می‌توان جهت دیپلماسی هوشمندانه ایران با اروپا بررسی کرد

• سناریوی ترامپ طبق برنامه پیش می‌رود
• پایان جنگ اوکراین توسط اروپا رقم می‌خورد

برای ایران فرقی نمی‌کند کدام یک اتفاق بی‌افتد تنها نوع دیپماسی و ادبیات آن تغییر خواهد کرد، مهمترین مساله برای اروپا پایان تنش‌هاست و از آن سو آرامش در خاورمیانه نیز برای اروپا اهمیت ویژه ای دارد این فرصت نه تنها برای ایران بسیار مهم و مفید است بلکه اروپا نیز می‌تواند از آن به نفع خود و اقتصاد اوراسیا استفاده کند و گامی بزرگ جهت رسیدن به اظهار نظر مسئول سیاست خارجی اتحادیۀ اروپا باشد که بعد از مجادلۀ ترامپ و زلنسکی نوشت:

مشخص شد «جهان آزاد به رهبری جدید نیاز دارد».

نکته مهم دیگر غیر قابل چشم پوشی مبحث بحران انرژی در اروپاست که یک نکته کلیدی است، این مورد ناشی از تحریم‌های روسیه است، که باعث شده برخی کشورهای اروپایی به دنبال منابع جایگزین باشند. ایران می‌تواند به عنوان یک تأمین‌کننده بالقوه گاز و نفت نقش‌آفرینی کرده و ضمن بهره‌مندی از فرصت اقتصادی اقدام به دریافت تجهیزات زیرساختی از کشور های صنعتی اروپایی برای تولیدات نفتی و گازی خود کند و نباید فراموش کرد که برخی شرکت‌های انرژی اروپایی ممکن است برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز ایران ابراز تمایل کنند.

ایران می‌تواند از مسیر دیپلماسی دوجانبه با کشورهای اروپایی، به‌ویژه فرانسه، آلمان و ایتالیا، برای کاهش تحریم‌های اقتصادی و بانکی استفاده کند. مشروط بر اینکه یک چارچوب قابل قبول برای مسائل هسته‌ای و امنیت منطقه‌ای ایجاد شود.

از آن سو تعامل در حوزه‌های غیرتحریمی نیز می‌تواند باعث شکل گیری چهره جدیدی از ایران در اروپا شود.

همکاری در زمینه محیط زیست، فناوری‌های سبز، تولید خودروهای برقی و توسعه همکاری‌های علمی و دانشگاهی می‌تواند راهی برای تعامل با اروپا بدون ورود به چالش‌های تحریمی آمریکا باشد.

اما این مسئله می‌تواند چالش‌هایی هم به همراه داشته باشد از جمله فشار آمریکا بر اتحادیه اروپا، واشنگتن همچنان ابزارهای مالی و اقتصادی قدرتمندی دارد که می‌تواند بر شرکت‌های اروپایی فشار وارد کند تا از همکاری با ایران خودداری کنند.

در عین حال برخی سیاست‌های داخلی ایران ممکن است باعث تردید کشورهای اروپایی در برقراری روابط اقتصادی پایدار شود.

نقش لابی‌های مخالف ایران در اروپا را نیز نباید فراموش کرد، برخی گروه‌های سیاسی در اروپا به‌شدت مخالف تعامل با ایران هستند و می‌توانند روند مذاکرات را دشوار کنند؛ موفقیت این استراتژی نیازمند سیاست‌گذاری هوشمندانه، شفافیت در مذاکرات و کاهش تنش‌های منطقه‌ای است که باید ضمن مطالعه دقیق، اقدام و عمل ضرب العجلی نیز چاشنی آن باشد.