محمد درویش امروز -شنبه- در نشست علمی تخصصی تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی، چالش‌ها و راهکارها که با حضور تعدادی از کنش‌گران و اساتید دانشگاه و دانشجویان در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری برگزار شد، اظهار کرد: مازندران یکی از استان‌های راهبردی ایران است که مجموعه مواهب طبیعی موجود در این استان برای اغلب ساکنان خاورمیانه غبطه‌برانگیز است. مردم ساکن این منطقه با توجه به شرایط طبیعی و اقلیمی باید شادترین مردم جهان باشند. اما در واقعیت این‌طور نیست، چون این مواهب در شمال کشور منتهی به رفاه و سرمایه نشد.
وی با اشاره به بودجه ۹۸.۵ میلیارد دلاری وشور در سال جاری، افزود: هلند حدود ۲۰ هزار کیلومتر کمتر از نوار شمالی کشور مساحت دارد، اما دومین صادرکننده محصولات کشاورزی است که پارسال ۱۲۵ میلیارد یورو صادرات کشاورزی داشت. یعنی فقط صادرات کشاورزی هلند از کل بودجه کشور ما بیشتر است. چون با استفاده از روش‌های نوین از محدودیت‌های منابع آب و خاک عبور کرد.
عضو بازنشسته هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور تصریح کرد: وقتی از ناترازی آب حرف می‌زنیم سال‌هاست که نوک تیز اتهام بخش کشاورزی است. گفته می‌شود کشاورزی ۸۰ درصد منابع آب کشور را می‌بلعد، اما به این نسبت ثروت تولید نمی‌کند و اگر کشاورزی نداشتیم وضعیت ایران بهتر بود. متاسفانه این هجمه متوجه بخش کشاورزی ما است و هموطنان کشاورز همیشه گوشه رینگ بودند و نتوانستند از مرام و تخصص و کسب و کارشان در راستای تاب‌آوری ایران دفاع کنند.
پژوهشگر و کنشگر حوزه محیط زیست کشور خاطرنشان کرد: وقتی می‌شود با کشاورزی در هلند چنین ثروتی را به ارمغان آورد پس اینجا هم می‌شود. در آلمریای اسپانیا که کمتر از شرق مازندران بارش سالانه در آن ثبت می‌شود تولید محصول کشاورزی بیشتر از کل تولید کشاورزی شمال کشور است.
درویش با بیان این‌که مدیریت منابع و مصارف اصل مهم در توسعه‌یافتگی است، افزود: کشور توسعه‌نیافته کنگو یک هکتار بیابان هم ندارد و سومین رودخانه پرآب جهان با یک‌هزار و ۳۱۰ میلیارد مترمکعب آورد در آن قرار دارد. اما از ناامن‌ترین و فقیرترین کشورهای جهان است، یکی از متزلزل‌ترین نظام‌های سیاسی جهان را دارد و فقر و جرم در آن بیداد می‌کند. در مقابل می‌بینیم کشوری مانند امارات متحده عربی که حتی یک هکتار جنگل ندارند و منابع آبی‌اش بسیار محدود است، GDP بسیار بالایی و رشد اقتصادی درخوری دارد.
درویش با اشاره به پیشینه ایرانیان در مدیریت محیط زیست و منابع آبی اظهار کرد: ما انسان‌های هوشمندی بودیم و هستیم و هرگز از متوسط جهانی در ضریب هوشی پایین‌تر نبودیم. اما در چند دهه اخیر یک جای راه را اشتباه رفتیم و امروز می‌بینیم که یک گسستگی بزرگ در این حوزه وجود دارد.
وی افزود: در سه دهه اخیر همه زحمات گذشتگان‌مان در حفظ منابع آب را بر باد دادیم. کاری که در ۳۰ سال اخیر با منابع آبی کشور شد در ۲۵ هزار سال اخیر بی‌سابقه است.
عضو بازنشسته هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با بیان این‌که قوانین خوبی در کشور برای حوزه محیط زیست و آب وجود دارد، خاطرنشان کرد: بر اساس سند امنیت ملی غذایی که سال ۱۴۰۲ تصویب و ابلاغ شد، باید تا افق ۱۴۱۱ حدود ۳۰ میلیارد متر مکعب مصرف آب را کم کنیم.
وی افزود: این سند راهبردی‌ترین و خردمندانه‌ترین سند نیم قرن اخیر ایران است. حدود ۶۰۰ کارشناس روی این سند ملی کار کردند و بالاخره تصویب شد. طبق این سند سالانه ۶.۵ تا ۷ میلیارد مترمکعب صرفه‌جویی باید در بخش کشاورزی و صنعت اتفاق بیفتد. اما چرا این قانون که می‌تواند آینده ایران را بسازد در محاق است؟
پژوهشگر و کنشگر حوزه محیط زیست کشور با اشاره به پیوستگی مسائل محیط زیستی خاطرنشان کرد: ما امروز دچار افت کمیت و کیفیت منابع آب در شمال کشور هستیم. یکی از دلایل این وضعیت اجرا نشدن قانون میریت پسماند در این استان است. باید تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در شمال راه‌اندازی شود تا شیرابه‌ها وارد سفره‌های زیرزمینی نشود.
درویش به بحران زباله و مدیریت پسماند در مازندران اشاره کرد و گفت: زباله در بسیاری از کشورهای جهان از چالش به فرصت تبدیل می‌شود، اما هنوز نتوانستیم در کشورمان به این نقطه برسیم و در استان‌های شمالی هنوز شاهد دپوی زباله هستیم. ما اصلا نباید در مازندران لندفیل داشته باشیم.
وی افزود: برای حل چالش‌های محیط زیستی باید همه در کنار هم مطالبه‌گر باشیم تا بتوانیم نتیجه بگیریم. کار و مسیر بسیار دشوار است، اما برای ایران باید کنار هم بایستیم و تلاش کنیم. بارها دیدیم با مطالبه‌گری می‌توانیم در تصمیم‌گیری‌ها دخیل باشیم.
این چهره برجسته حوزه محیط زیست گفت: تعهد دولت برای تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر پنج هزارمگاوات بود، اما در برنامه هفتم توسعه این رقم به ۱۵ هزار مگاوات رسید. این امیدبخش است و یعنی صدای ما شنیده می‌شود. از این امیدبخش‌تر این‌که رئیس دولت چهاردهم برای نخستین بار در این زمینه کارگروه ویژه تشکیل داد و تاکید کرد که این رقم را باید به ۳۰ هزار مگاوات برسانیم.
درویش افزود: ما باید از این نگرش حمایت کنیم. راه اجرا شدن سند ملی امنیت غذایی تغییر ماهیت تولید انرژی است و ما این توان را داریم که چنین اتفاقی را رقم بزنیم.
ناترازی در بخش آب
رئیس دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری نیز دراین مراسم گفت: هر زمان بحث ناترازی در یک بخش پیش می‌آید یعنی تعادل بین موجودی و مصرف به هم خورده است. اکنون نیز در حوزه آب شاهد همین وضعیت هستیم و می‌بینیم که مصرف آب در کشور بیشتر از آبِ در دسترس است.
حسین مرادی اظهار کرد: معمولا این موضوع را مطرح می‌کنیم که مصرف آب کدام بخش اعم از آشامیدنی، کشاورزی و صنعتی چقدر است و طبق آمارها نیز بخش کشاورزی بیشترین مصرف را دارد.
وی با بیان این‌که رسیدن به یک راهکار مناسب برای مدیریت شرایط کنونی بخش آب به هم‌افزایی همه دستگاه‌ها و بهره‌برداران نیاز دارد، افزود: در همه کشورهایی که توانستند مدیریت مصرف آب را به درستی انجام دهند، حکمرانی بخش آب جدی گرفته شده است که به معنای رسیدن کل جامعه و دستگاه‌ها به یک راهکار و اجرای همگانی آن است.
در این نشست تعدادی از پژوهشگران و کنش‌گران محیط زیست و منابع طبیعی نیز دیدگاهها و پرسش‌های خود را مطرح کردند.
