این سیستم نه فقط اصلاحپذیر نیست، بلکه هر روز با تولید خودروهای بیکیفیت، جان و سلامت مردم را به مخاطره میاندازد. این صنعت، که بهشکل انحصاری و پررانت اداره میشود، حتی پس از دهها سال، نتوانسته یک گام ایمنی و استاندارد رو به جلو بردارد.
آمارهایی که فریاد میزنند:
- تویوتا با حدود ۷۱ هزار نیرو، سالانه ۱۰ میلیون خودرو تولید میکند – با سودی حدود ۳٬۰۰۰ دلار به ازای هر خودرو.
- ایرانخودرو با حدود ۸۰ هزار نیرو، در سال ۱۴۰۲ حدود ۵۳۷ هزار خودرو تولید کرده است و سایپا حدود ۲۵۷ هزار دستگاه. مجموع تولید سالانه خودروهای داخلی حدود ۸۹۸ هزار تا ۱٫۳۳۵ میلیون خودرو بوده است.
- این میزان تولید، بسیار پایینتر از ظرفیت بالقوه صنعت خودرو در منطقه (حدود ۲ میلیون دستگاه) است.
- با وجود افت تولید (۱۴۰۳ کاهش حدود ۴.۷٪ نسبت به سال قبل) و فشار اقتصادی، درآمد خودروسازیها حتی پاسخگوی هزینههای تولید هم نیست.
زیانها:
- زیان بخش پژو در ایرانخودرو در ۹ ماهه منتهی به پایان ۱۴۰۳ حدود ۱۴٫۴ تریلیون تومان (~۱۵.۵ میلیون دلار) بود، کاهش چشمگیر نسبت به ۱۱۰ تریلیون تومان (~۱۱۸ میلیون دلار) در دوره مشابه سال قبل.
- در شرایطی که کشور در تورم و بحران اقتصادی دستوپنجه نرم میکند، این صنعت ورشکسته هر روز به منابع عمومی ضربه میزند.
هزینهای که ملت میپردازد:
- تلفات جادهای:
- آمار رسمی نشان میدهد که هر سال بین ۲۰ تا ۲۲ هزار نفر در تصادفات جادهای جان میدهند؛ بیش از ۷۰٪ این حوادث در جادههای بینشهری رخ میدهند.
- روند تلفات از کاهش تا سال ۱۳۹۶، دوباره رو به افزایش گذاشت؛ در سال ۱۴۰۱ نرخ مرگ حدود ۲۳ نفر در هر ۱۰۰٬۰۰۰ نفر بوده است.
- نرخ مرگومیر در ایران نیز بالاتر از میانگین آسیا–پاسیفیک (۱۵.۲) و جنوب آسیا (۱۶.۱) است.
- در نوروز ۱۴۰۳ بیش از ۱٬۰۸۹ نفر جان باختند – میانگین ۵۴.۵ مرگ در روز؛ و در نوروز ۱۴۰۴ نیز ۸۸۰ کشته در بیش از یک میلیون حادثه ثبت شد.
- هزینه اقتصادی تصادفات: در سال ۱۴۰۰، تلفات و آسیبهای شدید مربوط به تصادفات، حدود ۲۰ میلیارد دلار هزینه به کشور تحمیل کرده — معادل حدود ۷٪ تولید ناخالص داخلی.
چرا این سیستم اصلاحپذیر نیست؟
این ساختار که با حمایت مافیایی، رانت و انحصار تشکیل شده، هیچ علاقهای به استانداردسازی، کیفیتسازی یا جان انسانها ندارد. منابع عمومی صرف تغذیه زیانها، فساد و پروژههای ناکارآمد میشود؛ در نتیجه اصلاحی که به نفع مردم باشد، هرگز رخ نخواهد داد.
نسخه جایگزین: آزادسازی و نجات مردم
- آزادسازی واردات خودروهای استاندارد و کممصرف – تا مردم بتوانند با انتخاب آگاهانه، به ایمنی و آرامش دست یابند.
- پرداخت بیمه بیکاری به کارگران خودروسازی در صورت تعدیل نیرو – برای انتقال به بخشهای ایمن و کارآمد.
- سرمایهگذاری در حملونقل پاک، زیربناهای پایدار و اشتغال مولد – بهجای حفظ کارخانههای ناکارآمد و قاتل.
- مدرنسازی جادهها، تقویت خدمات اورژانسی، و ارتقای استاندارد خودرو – تا از قربانیشدن هزاران نفر جلوگیری شود.
پرسش پایانی
تا کی باید هزینههای این صنعت ورشکسته از جان، مال و امنیت مردم پرداخت شود؟
تا کی مردم باید قربانی خودروسازانی شوند که نیمقرن فرصت داشتند و فقط زیان، مرگ و فساد تحویل دادند؟
