براساس ماده واحده قانون معافیت از پرداخت حق بیمه از سال ۱۳۶۱، به منظور حمایت‌های حاکمیتی، کارفرمایان همه کارگاه‌های تولیدی، صنعتی و فنی که از خدمات دولتی (از قبیل برق، آب، تلفن، و راه) استفاده می‌کردند و تا پنج کارگر داشتند از پرداخت حق بیمه سهم کارفرما معاف بودند. بر این اساس، سهم دولت برای اعطای این معافیت، بابت کل دستمزد و مزایای بیمه‌شده بود که حق بیمه سهم کارفرمایی آنها به‌عنوان سهم کمک دولت محاسبه و در قالب مطالبات سازمان تامین اجتماعی از دولت ثبت و اعلام می‌شد.
اکنون براساس قانون برنامه هفتم پیشرفت و آیین‌نامه اجرایی آن، محاسبه معافیت‌های بیمه‌ای کارگاه‌ها تا پنج‌نفر تغییر یافته است اما این تغییر چیست؟ و این اقدامات اصلاحی که در راستای گسترش پوشش بیمه‌ای و عدالت در بهره‌مندی افراد از کمک دولت انجام شده است؛ مشمول چه کارگاه‌ها و چه نوع فعالیت‌هایی است؟
حمایت دولت از کارگاه‌ها تا حداقل دستمزد ماهانه مصوب شورای‌عالی کار و حداکثر تا پنج نفر کارگر
از زمان ابلاغ و به استناد بند «د» ماده ۲۸ قانون برنامه هفتم پیشرفت و آیین‌نامه اجرایی آن، مقرر شد مشارکت دولت برای حمایت از این کارگاه‌ها، صرفاً تا حداقل دستمزد ماهانه مصوب شورای‌عالی کار و حداکثر تا پنج‌نفر کارگر صورت پذیرد که این اقدامات اصلاحی در راستای ساماندهی مطالبات سازمان تامین اجتماعی از دولت است.
بند «د» ماده ۲۸ قانون برنامه هفتم پیشرفت تصریح دارد: «معافیت ۲۰ درصد سهم کارفرمایی موضوع قانون معافیت از پرداخت سهم بیمه کارفرمایانی که حداکثر پنج نفر کارگر دارند مصوب ۱۳۶۱/۱۱/۲۶ با اصلاحات و الحاقات بعدی، برای کارفرمایانی که درآمد سالانه آنها از ۱۵ برابر معافیت موضوع ماده (۸۴) قانون مالیات‌های مستقیم بیشتر است، سالانه نیم واحد درصد در طول اجرای برنامه کاهش می‌یابد.»
معافیت ۳۹ فعالیت
مدیرکل وصول حق بیمه سازمان تأمین اجتماعی در توضیح جزئیات تغییر در حق بیمه سهم کارفرمایی کارگاه‌های تا پنج نفر کارگرِ مشمول معافیت بیمه‌ای با اشاره به ساماندهی معافیت‌های بیمه‌ای کارگاهی گفت: طبق مصوبه سال ۱۳۶۹ هیات وزیران، این معافیت محدود به ۳۹ فعالیت مشخص شد و تاکنون نیز تداوم یافته است.
ابراهیم کشاورز تاکید کرد: پیش از این، سهم دولت برای اعطای این معافیت، بابت کل دستمزد و مزایای بیمه‌شده بود که حق بیمه سهم کارفرمایی آنها به‌عنوان سهم کمک دولت محاسبه و در قالب مطالبات سازمان تامین اجتماعی از دولت ثبت و اعلام می‌شد.
وی تصریح کرد: بدیهی است حق بیمه سهم کارفرمایی مازاد بر حداقل مزد ماهانه را می‌بایست خود کارفرما با نرخ کامل و بدون بهره‌مندی از معافیت و کمک دولت پرداخت کند و سازمان تأمین اجتماعی مکلف است سالانه سهم دولت در معافیت‌های موضوع این آیین نامه را برای پیش بینی در بودجه سالانه به سازمان برنامه و بودجه اعلام کند.
کشاورز گفت: این تغییر اتفاق مهمی است که در اجرای قانون برنامه هفتم پیشرفت عملیاتی شده و بر این اساس نیز سامانه متمرکز دریافت فهرست هوشمند سازمان تأمین اجتماعی اصلاح و به‌روزرسانی شده است و اکنون مشکلی برای دریافت فهرست ماهانه این نوع کارگاه‌ها و پرداخت حق بیمه مشمول آنها وجود ندارد.
چه کارگاه هایی وفعالیت هایی تولیدی، صنعتی و فنی مشمول حمایت دولت از معافیت حق بیمه سهم کارفرما تا میزان پنج نفر می شوند؟
۱-آلومینیوم سازی و خمکاری از جمله تولید انواع لوله و پروفیل آلومینیومی و ظروف آلومینیوم
۲-اطاق سازی ماشین
۳-آهنگری، فلز تراشی (قطعه سازی حلبی سازی تراشکاری به استثناه سری تراشی و شرکت های تولید انواع چرخ دنده
۴-انواع بافندگی به استثناء ابرخورد کنی و ندافی پنبه زنی و تولید انواع گاز و سوپاپ های آغشته تولید انواع باندهای کشی و کرپ و پانسمان و سوختگی و کارخانجات فرش ماشینی
۵-پرورش ماهی به استثناء پرورش ماهی های زینتی
۶- پرورش و نگهداری دام و ماکیان به استثناء فعالیت های زنبورداری و پرورش اسب
۷ -ساخت و تعمیرات انواع پمپ آب به استثناء ساخت و تعمیرات انواع پمپ آب کولر
۸- تولید گازهای صنعتی و طبی و وسایل آتش نشانی
۹- ترازو، قپان و باسکول سازی
۱۰ – تولید کنندگان تابلوهای فشار ضعیف و قوی برق به استثناء تابلو سازی مونتاژ کیت‌های الکترونیکی
۱۱- شرکت های تعاونی تولیدی وابسته به ارگان های دولتی نظیر مرکز گسترش خدمات تولیدی و عمرانی کشور که فعالیت های آنها جنبه تولیدی، صنعتی و فنی دارد.
۱۲ – چاقو سازی
۱۳ – تولید انواع چراغ خوراک پزی
۱۴- چاپخانه شامل : چاپ، حروف چینی، گراورسازی، کلیشه سازی، لیتوگرافی و انواع صحافی به استثناء چاپ های دیجیتال
۱۵- خبازی به استثناء تولید کنندگان نان های صنعتی حجیم و نیمه حجیم و نان فانتزی‌ها
۱۶ – انواع دوزندگی به استثناء چادر دوزی (ماشین و مسافرتی)
۱۷ – درب و پنجره سازی چوبی
۱۸ – ریخته گری
۱۹ – سراجی شامل کیف و چمدان و کمربند سازی و ساک
۲۰ – سماور سازی
۲۱ – صابون پزی
۲۲- کارگاه های صنایع دستی شامل انواع قلم زنی، منبت کاری، خاتم کاری، مینا کاری، کاشی تراشی و معرق تراشی
۲۳- کارگاه های صنایع روستانی که فعالیت آنها جنبه تولیدی، صنعتی و فنی داشته باشد
۲۴ – فخاری به استثناء آجر نسوز، فرم ساده و آجر نمای شومینه
۲۵ – قالب زنی به استثناء قالبسازی از طریق ذوب مغناطیسی و جوشکاری اسپارک
۲۶- تولیدکنندگان قفل
۲۷ – کاشی سازی و سرامیک سازی
۲۸ – تولیدکنندگان کفش (کفاشی) و پستایی سازی
۲۹- ساخت و تولید انواع مخازن
۳۰ – موزاییک سازی و بلوک سازی
۳۱- سازندگان میز و صندلی، کمد، قفسه، کابینت آشپزخانه چوبی
۳۲ – ساخت و تولید انواع ماشین آلات کشاورزی و وسایل و ادوات مربوطه
۳۳– معادنی که جنبه کارگاهی دارند به استثناء استخراج شن و ماسه از معادن بدون شستشو و دانه بندی
۳۴- نمد مالی
۳۵ – یخدان سازی
۳۶-ناشران و موسسات انتشاراتی شامل کارگاه های مطبوعاتی دارای مجوز نشر معتبر، مجلات، روزنامه‌ها و هفته نامه‌ها
۳۷-کارکنان شناورهای باری و صیادی در استان های جنوبی کشور از جمله شناورهای دارای بدنه فایبر گلاس
۳۸-شرکت ها و اتحادیه های تعاونی روستایی و کشاورزی که جنبه تولیدی صنعتی و فنی داشته باشند و واحدهای تولیدی کشاورزی
۳۹-کارگاه های کشاورزی موضوع ماده (۶۳) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲)مصوب ۱۳۹۳
